تفسیر و معنی غزل شماره 24 حافظ – مطلب طاعت و پیمان و صلاح از من مست

مطلب طاعت و پیمان و صلاح از من مست
که به پیمانه کشی شهره شدم روز الست

من همان دم که وضو ساختم از چشمه عشق
چارتکبیر زدم یک سره بر هر چه که هست

می بده تا دهمت آگهی از سر قضا
که به روی که شدم عاشق و از بوی که مست

کمر کوه کم است از کمر مور این جا
ناامید از در رحمت مشو ای باده پرست

به جز آن نرگس مستانه که چشمش مرساد
زیر این طارم فیروزه کسی خوش ننشست

جان فدای دهنش باد که در باغ نظر
چمن آرای جهان خوشتر از این غنچه نبست

حافظ از دولت عشق تو سلیمانی شد
یعنی از وصل تواش نیست به جز باد به دست

---

تفسیر و معنی غزل شماره 24 حافظ

انسان وارسته ای هستی و از تعلقات دنیوی دست شسته ای. وقتی موقعیت و امکانات فعلی خود را با هدف بزرگی که در نظر داری مقایسه می کنی، احساس پوچی و نگرانی می کنی اما به خاطر داشته باش که خداوند قادر مطلق است. پس امید خود را به لطف و مرحمت الهی هرگز از دست مده و بدان که از دریای عشق قطره ای کیمیاست. به همان قطره قانع باش.

نتیجه تفال شما به دیوان حافظ

برای گرفتن دوباره فال حافظ کلیک کنید

---

توضیحات غزل شماره 24 حافظ

تفسیر بیت یکم: از من طاعت و اطاعت و عهد و پیمان طلب مکن . یعنی اینها را از من انتظار نداشته باش . زیرا که من از روز ازل به باده نوشی مشهور شدم . خلاصه اعمال شایسته به زُهّاد و عباد را از من مخواه . ای اهلِ ظاهر ، من پیرِ رند باده نوش شدم و آنچه مطلوب تو است از من ساخته نیست . [ مطلب = مخواه . طاعت = عبادت . پیمان = قول و قرار . الست = آیا نیستم ؟ ولی در اینجا منظور از روز الست ، روز ازل است ]

تفسیر بیت دوم: من آن دَم که از چشمۀ عشق وضو گرفتم به تمام امور دنیوی چار تکبیر زدم . یعنی من از آن زمانی که عاشق گشتم غیر از عشق جانان هر چه را که رنگِ تعلق پذیرد به کل ترک کردم و فقط عشق جانان را قبول کردم . [ چار تکبیر = نماز مَیّت دارای چهار تکبیر است و اصطلاحاََ هر چیزی که ترکش به کُل لازم باشد . گویند چار تکبیر زدم یعنی از آن گذشتم ]

تفسیر بیت سوم: مِی بده تا تو را از سِرِ قضا و قدر آگاه کنم که به روی که ، عاشق شده ام و از بوی که مست گشته ام . یعنی باده بده تا مست شوم و بی اختیار راز نهانی را فاش سازم و یک یک بگویم که عشق و عاشقی یعنی چه . و به که عاشق شده ام و به بوی که مست گشته ام . زیرا باده جوهری است که هر چه در دل باشد همه را ظاهر می کند . مشهور است که گویند : هر چه در بیداری فکر کرده در مستی خواهد گفت .

تفسیر بیت چهارم: در تحمل بارِ عشق ، کمر کوه کم است و از کمرِ مور ضعیف تر است . یعنی در تحملِ بارِ عشق ، ای عاشقی که بادۀ عشق جانان را نوش کرده ای از درِ رحمت جانان ناامید مباش . یعنی در حالی که بارِ گران عشق جانان را کوه ها تخمل نمی کنند . ای عاشقی که بادۀ محبت جانان را نوش کرده ای ، تو تحمل کن و از مرحمت و شفقت جانان نومید مباش . البته تحمل رنج عشق ، تو را به جانان واصل می کند و وصلتِ جانان را برایت میسر می سازد . [ اینجا = مراد عالم عشق است . کوه = اشاره است به آیه 72 سوره احزاب که می فرماید : « ما بر آسمان و زمین و کوههای عالم عرض امانت کردیم . همه از تحمل آن امتناع ورزیده و اندیشه کردند تا انسان بپذیرفت و انسان هم بسیار ستمکار و نادان بود » ]

تفسیر بیت پنجم: غیر از چشمان مستانۀ جانان که خدا نکند چشمِ بَد به آن برسد . در زیر این فلک پیروزه ، کسی آسوده و راحت ننشست . یعنی چشم جانان هر کاری که بکند از قبیل ریختن خون عشاق و مجروح ساخت دلِ آنها و سایر ستم هایی که از وی صادر می شود . هیچکس توانایی آن را ندارد که نسبت به عمل جانان اعتراض کند و با این وصف همیشه هم در ذوق و صفاست . اما غیر از او هر کس مکافات عمل خود را می بیند . [ مرساد = از مصدر رسانیدن است . در اینجا مراد دعا است به معنی خدا نکند که چشم بد بزنندش . طارم = سقف . فیروزه = اسم سنگی است لاجوردی رنگ . طارم فیروزه = در اینجا مراد ، فلک است ]

تفسیر بیت ششم: جان فدای دهن او باد که در باغ عالم نظر ، چمن آرای جهان یعنی خداوند ، غنچه بهتر این نبست . یعنی از دهان تو شیرین تر و موزون تر و مطبوع تر در باغ عالم ، دهانی خلق نشده است . [ فدا = قربان . باغ نظر = باغ عالم نظر . غنچه = شعرای عجم در اشعار خود دهان را به غنچه تشبیه می کنند ]

تفسیر بیت هفتم: حافظ از دولت عشق تو سلیمان شد که به وحوش و طیور و ریاح حکم می کرد . و مقصود خود را اینطور گوید : از وصل تو در دستش غیر از باد چیزی نیست . یعنی از وصالت به کُل محروم است .