راهنمای خرید ساز تار برای افراد مبتدی و حرفه ای

ساز تار یکی از سازهای زهی مضرابی است که با استفاده از مضراب و زخمه زدن روی سیم‌ها صدای آن تولید می‌شود. این ساز هم مشابه سه تار و گیتار است اما با این تفاوت که در ظاهر و تعداد سیم‌هایی که دارد از هم جدا هستند؛ به‌ویژه اینکه صدای آنها نیز با هم متفاوت است. خرید ساز تار خوب همیشه برای افرادی که به‌دنبال یادگیری این ساز هستند اولین مسئله‌ای است که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

تار از سازهای اصیل ایرانی است که قدمت آن را به قرن چهارم هجری تخمین می‌زنند. این ساز در طول دوران تکامل یافته تا اینکه به شکل امروزی رسیده است. نواختن آن با توجه به نوع صدای خاصی که دارد طوری است که می‌توان برای همه نوع موسیقی نواحی ایران از آن استفاده کرد. همین موضوع باعث شده تا این ساز به عنوان ساز ملی ایران شناخته شود. برخی به این دلیل که آشنایی با این ساز ندارند انتخاب اشتباهی کرده و در خرید ساز تار دچار مشکل می‌شوند.

اما نگران نباشید؛ ما اینجا هستیم تا در این مطلب به راهنمای خرید ساز تار پرداخته و به شما کمک کنیم که قبل از هرچیزی با این ساز و ساختمان کلی آن آشنا شوید؛ سپس به بررسی نکات خرید آن پرداخته و در انتها نیز بهترین مارک تار از برندهای مختلف را به شما معرفی کنیم. پس تا پایان با ما همراه باشید.

راهنمای خرید ساز تار

قبل از اینکه اقدام به خرید تار کنید، بهتر است تا با ساختمان این تار و بخش‌ها و اجزای تشکیل دهنده‌ی آن آشنا شوید. در ساخت تار از انواع چوب درختان، پوست، استخوان، فلز و زه با جنس‌ها و شرایط گوناگون استفاده می‌شوند که در نهایت با هنر و مهارتی که سازنده دارد باعث می‌شود خروجی صدای عالی از آن داشته باشیم.

برخلاف سایر سازها نظیر سه تار و عود، در ساختمان کاسه این ساز از کنده کاری استفاده شده و داخل چوب را خالی می‌کنند که همین مسئله باعث می‌شود مهم‌ترین نقش را در کیفیت صدا و انتخاب بهترین ساز تار ایفا کند. ساختمان این ساز را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید که در ادامه برهمین اساس به نکات خرید تار می‌پردازیم.

جنس چوب و مواد به‌کار رفته در آن

همانطور که اشاره شد در ساخت تار از انواع چوب در بخش‌های مختلفی مثل کاسه و نقاره، دسته، خرک، شیطانک و… استفاده می‌شود. بسته به اینکه کدام بخش باشد باید از جنس خاصی از چوب استفاده شود که همین موضوع باعث می‌شود در هر تار شاهد استفاده از چوب درختان مختلف باشیم.

از نظر صدا که در بخش کاسه و نقاره تولید می‌شود بهترین چوب به کار رفته درخت توت است. از آنجایی که درخت توت دارای رگه‌های کمتری است همین موضوع باعث می‌شود تا صدای بهتری داشته باشد. البته باید به این موضوع هم دقت داشت که رگه‌ها در امتداد یکدیگر در دو بخش کاسه و نقاره باشند.

بخش‌های دیگری از این ساز هم از فلز و استخوان ساخته می‌شوند که جنس خرک بهتر است از جنس استخوان باشد. البته روی کاسه نیز از پوست حیوانات استفاده می‌شود.

اندازه و وزن ساز تار

در انتخاب اندازه فرمول انتخاب ساز به این صورت است که وقتی نوازنده ساز را روی پای خود قرار می‌دهد، ساعت دست باید دقیقا در امتداد سیم‌گیر باشد. از طرفی دیگر خرک ساز هم باید طوری باشد که از روبه‌رو مشاهده نشود.

موضوع دیگری که در خصوص اندازه وجود دارد این است که وقتی دسته ساز را در دست می‌گیرید باید طوری باشد که به‌راحتی بتوانید با انگشت شصت و اشاره دور دسته را بگیرید.

در خصوص وزن هم نباید زیاد احساس کنید که سنگین یا سبک هستند. وقتی ساز با توجه به جثه‌ای که دارد، زیادی سنگین برسد نشان از خشک نبودن کامل چوب و به اصطلاح پوسیده نشدن درست پوست در اثر زمان می‌شود که نشان از کیفیت پایین آن دارد که احتمال شکسته شدن آنها بسیار بالاست.

کاسه و نقاره تار

شکل کلی کاسه ساز تار از دو بخش تشکیل شده که شامل کاسه و نقاره می‌شود. کاسه ابعاد بزرگتری نسبت به نقاره دارد. تناسب این دو تاثیر زیادی در کیفیت صدای خروجی دارد و همانطور که در بخش بالا اشاره کردیم جنس چوب باید طوری باشد که رگه‌های چوب در هر دو بخش در امتداد هم باشند.

ارتعاشات در این ساز اینطور است که از کاسه به نقاره انتقال می‌یابد که تناسب این دو در تولید صدای ساز موثر است. مهم است که اندازه کاسه طوری نباشد که وقتی آن را روی پای خود قرار می‌دهید حالت آویزان به خود بگیرد.

دسته، خرک و پرده ساز تار

دسته ساز تار از جنس چوب گردو تیره یا توت ساخته می‌شود. در انتخاب دسته باید دقت کنید که از هر چهار طرف زاویه درست و مستقیمی داشته باشد و هیچگونه انحنایی در آن وجود نداشته باشد. پس این موضوع هم مهم است که چوب به‌کار رفته در ساخت دسته باید به صورت طبیعی خشک و کمی پوسیده شده باشد که شکننده نبوده و در اثر کشش سیم‌ها هم خم نشود.

از آنجایی که صدای تار از ارتعاش روی پوست کاسه ایجاد می‌شود در انتخاب خرک باید حتما به اندازه و ارتفاعی که به سیم‌ها می‌دهد دقت کنید. استفاده از استخوان برای جنس خرک بهترین گزینه است. فاصله و ارتفاع زیاد موجب می‌شود که پوست به خوبی ارتعاش پیدا نکند و کیفیت صدای خوبی نداشته باشد.

در همه‌ی حالت‌ها باید صدای سیم‌ها هم شفاف و بدون گز باشد. همچنین حجم کلی صدای ساز شفاف باشد و در اصطلاح صدای تو دماغی نداشته باشد.

---

بهترین مارک ساز تار کدام است؟

حالا که با نکات خرید ساز تار آشنا شده و دانستید که قبل از خرید باید چه چیزهایی را مورد بررسی قرار دهید، در ادامه به بررسی بهترین مارک ساز تار از برندهای مختلف ایرانی پرداخته و انواع گوناگونی از این ساز را برای افراد مبتدی و حرفه‌ای معرفی می‌کنیم.

---

در این مقاله به شما کمک کردیم که برای خرید تار باید به چه نکاتی توجه کنید و با ساختمان و شرایط نگهداری که برای این ساز باید رعایت کنید آشنایتان کردیم. درصورتی که از ساز تار استفاده می‌کنید و تجربه‌ای در خصوص آن دارید از بخش نظرات برای ما ارسال کنید.