
راهنمای خرید ساز کمانچه
راهنمای خرید ساز تال و معرفی بهترین مارکهای ساز کمانچه
ساز کمانچه یا در زبان محلی لری تال، یکی از سازهای زهی در موسیقی ایرانی است که با کشیدن آرشه روی سیمهای ساز صدایی در کاسه آن تولید میشود. این کاسه دارای پوست حیواناتی همچون بره است که باید بهخوبی روی کاسه کشیده شده باشد تا صدای خوبی از آن دریافت کرد.
ساز کمانچه در سال ۱۳۹۶ در سازمان یونسکو ثبت جهانی شده و دارای پیشینه طولانی میباشد. بهطور دقیق مشخص نیست که این ساز برای اولین بار کجا ساخته شده است، اما بیشترین احتمال به سدهی چهارم هجری اشاره دارد که توسط ابونصر فارابی نشانههایی از این ساز دیده شده است. در دوران مختلف تاریخی از این ساز استفاده زیادی شده که صفویه و قاجاریه جزو آنها هستند.
در ادامه این مقاله به بررسی ساختار این ساز پرداخته و به شما کمک میکنیم که پیش از هرچیزی با ساز تال یا کمانچه آشنا شوید. در نهایت به راهنمای خرید ساز کمانچه میپردازیم و مدلهای متنوعی از آن را با قیمت گوناگون مورد بررسی قرار میدهیم.
راهنمای خرید ساز کمانچه خوب
برای انتخای و خرید کمانچه خوب پیش از هرچیزی باید با این ساز آشنا شده و ببینید که جنس مواد به کار رفته در آن برای کدام مدلها بهتر هستند. اما پیشتر از آن باید ببینید که کمانچه را برای چه سطحی از یادگیری موسیقی میخواهید؟
اگر تازه شروع به یادگیری این ساز میکنید نیازی به هزینه بالا برای خرید سازی که از چوب توت و دارای کاسه چند تکه ندارید؛ در ابتدا میتوانید از ساز کمانچه مخصوص افراد مبتدی استفاده کنید تا به مرور زمان که یادگیری شما بهتر شد، در نهایت اقدام به خرید ساز کمانچه حرفهای کنید.

جنس به کار رفته
ساز کمانچه دارای اجزای مختلفی است؛ باید دقت کنید مدلی را انتخاب کنید که بسته به سطح یادگیری کیفیت خوبی داشته باشد. اجزای مختلف این ساز به شرح زیر هستند.
- جنس کاسه: کاسه ساز کمانچه به دو صورت است. یا یک تکه ساخته شده که در این حالت صرفا از یک چوب گردو، توت یا افرا برای ساخت آن استفاده میشود؛ یا اینکه به صورت چند تکه بوده و با کنار هم قرار گرفتن قطعاتی از دو چوب توت و گردو یا گردو و افرا ساخته میشود. معمولا کاسههایی که چندتکه هستند چیزی بین ۲۰ تا ۴۴ قطعه را شامل میشوند.
- جنس دسته ساز: دسته ساز باید مقاومت بالایی داشته باشد تا در طول زمان به دلیل کشش سیم تاب برندارد. برای همین چوب گردو بهترین گزینه برای آن است که در برخی مدلها قطر زیادی برای آن درنظر میگیرند تا این طول عمر بیشتر شود. اما باید دقت کنید که اگر دارای انگشت و بهصورت کلی پنجه کوچکی هستید، در گرفتن دسته ساز مشکلی برایتان پیش نیاید.
- پوست و جنس خرک: خرک ساز که سیمها از روی آن رد میشوند در ساز کمانچه مثل سازهای مختلف هم میتواند چوبی باشد و هم اینکه از آبنوس، استخوان یا شاخ حیوانات در آن استفاده شده باشد. در این بین استفاده از استخوان و شاخ حیوانات نسبت به چوب کیفیت بهتری را در صدای خروجی ساز دارد. این خرک روی پوست قرار میگیرد که مهم است بهخوبی رگلاژ شده باشد تا کیفیت صدای خوبی از ساز دریافت کنیم.
- جنس سیم گیر: سیم گیر هم در بخش انتهایی کاسه نصب میشود که وظیفه نگهداری از سیم را دارد. زیاد مهم نیست که سیم گیر فلزی باشد یا اینکه از چوب برای آن استفاده شده باشد؛ تنها نکته مهم این است که اولا بهخوبی روی کاسه قرار گرفته باشد که در اثر کشش سیم کنده نشود و دوما هم ساختار نرمی نداشته باشد که به مرور با کشش سیم فرورفتگی در آن ایجاد شود.
- جنس گوشیها: گوشیهای ساز کمانچه وظیفه کوک کردن ساز را از طریق شل یا سفت کردن سیم برعهده دارند. اینکه جنس آنها از چوب گردو یا افرا باشد مهم نیست؛ مسئله مهم این است که حفرهای که گوشیها درون آن قرار دارند به خوبی با قطر آن هماهنگ باشد که هم بتوانید بهراحتی آن را بچرخانید که ساز را کوک کنید و هم اینکه در گذر زمان جا باز نکند. علاوهبراین برش گوشیها و سوراخی که در آن قرار میگیرند باید ینواخت باشد که وقتی میچرخانید در هر حالتی ثابت باشد و با رسیدن به نقطه خاصی خودش را رها نکند.
- جنس سیمها: سیمهای ساز تال یا کمانچه از جنس فونیکس هستند که معمولا مدلی که ساخت کشور آلمان است در ایران بیشتر یافته میشود که کیفیت بالایی هم دارد.
کاسه پشت باز یا کروی؟
همانطور که احتمالا میدانید کاسه کمانچه در دو حالت پشت باز و کروی ساخته میشود. نوع کروی نیز خود به دو حالت یک تکه یا ترکهای(از به هم پیوستن قطعات چوب) ساخته میشود. خیلیها این سوال را دارند که کمانچه پشت باز بهتر است یا کروی؟
نوع پشت باز همگی یک تکه هستند که به همین دلیل معمولا از چوب توت ساخته میشوند تا کیفیت بالایی داشته باشند. همانطور که از نامشان هم مشخص است پشت کاسه آنها باز است. مشکلی که این مدل دارد در چرخاندن است که نسبت به نوع کروی کمی مشکلتر است.
نوع کروی دارای دو حالت است که هریک دارای مزایا و معایب خاص خود میباشد.
- کروی یک تکه: در این مدل چوب کاسه یک تکه بوده و عموما با خراطی کردن چوب گردو یا توت ساخته میشود که قطر آن نیز زیاد است. این موضوع باعث میشود وزن زیادی داشته باشد و حین چرخاندن کمی دچار مشکل شوید.
- کروی ترکهای(چند تکه): در این مدل کاسه با به هم پیوستن قطعات چوب ساخته شده است که قطر کمی داشته و همین موضوع سبب شده تا وزن کمتری داشته باشند. در نتیجه برای چرخاندن کمانچه راحتتر هستید.
کمانچهای با پایه چسبان به دسته انتخاب کنید
برخی مارکهای کمانچه برای اینکه استقامت آن را بالاتر ببرند دست به خلاقیت زده و پایه کمانچه که معمولا از فلز برنج است را از داخل به دسته میچسبانند. این موضوع کمک میکند تا ساز مقاومت و طول عمر بالاتری داشته باشد.

آرشه طبیعی انتخاب کنید
همانطور که میدانید ساز کمانچه را به کمک آرشه مینوازند که با کشیدن روی سیمهای صدای آن در میآید. آرشه دو مدل دارد. یکی از موی طبیعی است که از موی دم اسب برای ساخت آن استفاده میشود و دیگری مصنوعی است. استفاده از موی طبیعی در صدای نواختن ساز تاثیر بهتری دارد که حتما سعی کنید آرشهای با موی حیوانات خریداری کنید.
بهترین مارک ساز کمانچه و تال کدام است؟
شهر خرمآباد را میتوان مهد تولید ساز کمانچه و تال در ایران نامید. اساتید بهنام و مشهوری که خود از نوازندگان بزرگ کانچه هستند، در تولید این ساز فعالیت دارند که برخی از آنها کیفیت و رگلاژ نهایی ساز را به شخصه مورد بررسی قرار میدهند تا ساز با کیفیتی ارائه دهند که صدای با کیفیت و رسایی داشته باشد.
در ادامه به بررسی ۸ مدل از بهترین مارک ساز کمانچه توسط اساتیدی همچون باجلاوند، نریمان، خالقی، نورعلیزاده و سلمان پرداخته و مدهایی از سازهای ایشان که به صورت تک مهر و دو مهر تولید میشوند را به همراه مشخصات و ویژگیهایی که دارند بررسی میکنیم.
کمانچه باجلاوند مدل 20tark

کمانچه باجلاوند یا بهتر است بگوییم ساز تال باجلاوند از نوع پشت باز بوده و توسط این استاد در شهر خرمآباد طراحی و تولید میشود.
در ساخت کاسه این ساز از دو چوب توت و گردو استفاده شده که به صورت ترکهای بوده و با کنار هم قرار گرفتن ۲۰ قطعه ایجاد شده است. جنس دسته برای اینکه مقاومت بالایی داشته باشد و در دراز مدت تاب برندارد از چوب گردوی درجه یک است.
تاندونهای ساز از جنس برنج مرغوب بوده و از داخل کاسه به دسته جوش خورده که باعث استحکام ساز و بیشتر شدن عمر ساز میشود. به همراه این ساز یک عدد هاردکیس و یک عدد آرشه طبیعی نیز ارائه میشود.
- ابعاد 73×17×17 سانتیمتر
- وزن 1.5 کیلوگرم
- جنس کاسه توت-گردو
- نوع کاسه ترکهای
- جنس پوست بره تو دلی
- طول شیطانک تا خرک 350 میلی متر
- جنس شیطانک استخوان عرض
- شیطانک 3 سانتیمتر
کمانچه نریمان مدل یک مهر

کمانچه نریمان مدل دو مهر با ترکیبی از چوب گردو و توت ساخته شده که جنس کاسه از چوب توت بوده و همین مسئله موجب میشود کیفیت بالاتری را چه از نظر صدای خروجی و چه ماندگاری ساز داشته باشیم. جنس کاسه این ساز بهصورت ترکهای بوده و با در کنار هم قرار گرفتن قطعات چوب ساخته شده است.
در ساخت دسته این ساز از چوب گردو استفاده شده تا درمقابل تابیدن در دراز مدت مقاومت بالاتری داشته باشد. خوشبختانه قطر دسته بهصورت متوسط درنظر گرفته شده تا امکان نوازندگی برای هرکسی از افرادی با سن کم تا افراد بزرگسال مناسب باشد.
در همین زمینه بخوانید: راهنمای خرید ساز ویولن
استفاده از شیطانک از جنس استخوان در این کمانچه سبب شده تا شفافیت صدای این ساز دوچندان باشد. همچنین جنس گوشیها از چوب گردو است. با خرید این ساز نیازی به خرید آرشه و کاور جداگانه ندارید.
- ابعاد 15×15×40 سانتیمتر
- وزن 800 کیلوگرم
- جنس کاسه چوب توت
- نوع کاسه ترکهای
- جنس خرک چوب
- جنس گوشی چوب گردو
- آرشه دارد
- جنس موی آرشه طبیعی
کمانچه نریمان مدل یک مهر

در این مدل از کمانچه نریمان از چوب توت برای ساخت کاسه استفاده شده است که مقاومت و ماندگاری بالاتری نسبت به چوب گردو دارد. یک مسئله دیگر هم که به کیفیت و همچنین صدای ساز کمک میکند چند تکه بودن آن است که با کنار هم قرار گرفتن قطعات چوب ساخته شده است.
این مدل دارای دستهای از جنس چوب گردو است. پوست روی کاسه از پوست گوسفند ساخته شده که به خوبی روی آن قرار گرفته است و با توجه به فاصله مناسبی که سیمها از پوست دارند ارتعاش به خوبی روی پوست انجام میگیرد و کیفیت صدای مناسبی را دریافت خواهید کرد.
- ابعاد 15×15×40 سانتیمتر
- وزن 1.2 کیلوگرم
- جنس کاسه چوب توت
- نوع کاسه ترکهای
- جنس پوست بره
- جنس شیطانک شمشاد
- عرض شیطانک 4 سانتیمتر
- خرک چوبی
کمانچه خالقی مدل دو مهر

کمانچه خالقی مدل دو مهر از ساخته های کارگاه استاد خالقی است. تمام قسمت های این ساز از چوب گردو و توت با کیفیت ساخته شده است. جنس کاسه این ساز از چوب توت بوده که این چوب بهترین انتخاب برای کاسه کمانچه است. چوب توت به دلیل بافت منسجم خود رزونانس بسیار خوبی در هنگام نوازندگی داشته و به دلیل مقاومت بالای آن در مقابل شرایط محیطی مختلف ماندگاری ساز را تضمین می کند.
دسته این ساز از جنس چوب گردو بوده و نسبتا قطر زیادی دارد که این موضوع برای افرادی که دارای پنجه و انگشت کوچکی هستند ممکن است دردسرساز باشد. پایه ساز نیز از برنج ساخته شده که زیبایی خاصی به آن داده است.
در همین زمینه بخوانید: راهنمای خرید ساز تنبور
از نکات مهم در ساخت ساز اتصال کاسه به دسته ساز است که در این ساز بسیار با کیفیت انجام شده است. جنس شیطانک این ساز استخوان است که بسیار به شفافیت صدای این ساز کمک می کند. با خرید این ساز کمانچه دیگر نیازی به تهیه آرشه و کیف بهصورت جداگانه ندارید.
- ابعاد 15×15×40 سانتیمتر
- وزن ۸۰۰ کیلوگرم
- جنس کاسه چوب توت
- نوع کاسه ترکهای
- جنس پوست پوست بره
- جنس شیطانک شمشاد
- عرض شیطانک ۴ سانتیمتر
- جنس خرک چوب
کمانچه نریمان مدل یک مهره

کمانچه نریمان مدل یک مهر با ترکیبی از چوب گردو و افرا ساخته شده که به زیبایی و در قطعات چندتایی به هم چفت شدهاند. اگر به دنبال خرید بهترین ساز کمانچه برای شروع یادگیری هستید این مدل انتخاب مناسبی است؛ هم قیمت اقتصادی دارد و هم اینکه با توجه به وزن و ابعاد مناسب چنین افرادی است.
برای اینکه از تاب برداشتن دسته جلوگیری شود، ضخامت و قطر زیادی برایش در نظر گرفتهشده است؛ همین مسئله ممکن است نوازندگی کمانچه را برای کسانی که انگشتان کوتاهی دارند سخت کند. به همین دلیل استفاده از کمانچهی نریمان یک مهر مناسب برای بزرگسالانی خواهد بود که از انگشتان بلندی برخوردارند.
- جنس کاسه افرا + گردو
- جنس شیطانک استخوان
- عرض شیطانک 2.5 سانتیمتر
- جنس خرک نراد
- جنس موی آرشه موی طبیعی دم اسب
- اقلام همراه جعبه آرشه
کمانچه نورعلیزاده مدل 44 tark

کاسه ساز این کمانچه 44 ترک بوده و با ترکیبی از چوب گردو و افرا در کنار هم جفت شده است. همین ویژگی ساز را زیباتر کرده و جلای خاصی نیز به آن داده است. این مدل از کمانچه نورعلیزاده از نوع کاسه بزرگ است؛ در نتیجه حجم صدای زیاد و سونوریته بسیار با کیفیتی دارد.
دسته ساز از جنس چوب گردوی محکم و روی دسته از چوب گران قیمت و خاص آبنوس و وسط دسته استخوان کاری شده است و از نظر صدا دهی و استحکام و زیبایی فوق العاده میباشد.
در همین زمینه بخوانید: راهنمای خرید گیتار
جنس گوشیها نیز از گردو بوده و بلغوی درون دسته دارای کنیک خوبی هستند تا به خوبی در جای خود چفت شده و بتوانید آنها را بچرخانید. سیمهای این مدل از جنس فونیکس اصل آلمان میباشد.
- ابعاد 77×21×21 سانتیمتر
- وزن 2 کیلوگرم
- جنس کاسه گردو، افرا
- نوع کاسه ترکهای
- جنس پوست تودلی
- طول شیطانک تا خرک 345 میلی متر
- جنس شیطانک استخوان
- عرض شیطانک 3 سانتیمتر
ساز کمانچه سلمان مدل یک مهره

ساز کمانچه سلمان تماما از جنس چوب گردو است که زیبایی خاصی به آن داده است. استفاده از این چوب در ساخت این ساز موجب شده تا بهدلیل چگالی بالا، وزن نسبتا بالایی هم نسبت به سایر مدلها داشته باشد. بنابراین اگر بهتازگی نواختن ساز کمانچه را فرا میگیرید ممکن است با این قضیه مشکل داشته باشید.
چوب گردو به دلیل تراکم زیاد نقش مؤثری در افزایش طنین ساز دارد ولی در مقابل ممکن است باعث کاهش در شدت و بلندی صدای ارائهشده در ساز گردد. کمانچهی سلمان مدل یک مهر همراه با جعبهی حمل و آرشه ساختهشده از موی طبیعی عرضه میشود.
کاسهی این ساز از نوع پشت بسته است که در تناسب با چوب گردوی بهکاررفته در ساز کمک بیشتری به ماندگاری صدا و طنین بیشتر ساز خواهد کرد.
- جنس کاسه گردو
- جنس پوست تودلی
- جنس شیطانک آبنوس
- عرض شیطانک 2 سانتیمتر
- جنس خرک نراد
- جنس موی آرشه موی طبیعی دم اسب
- اقلام همراه جعبه آرشه
تال نورعلیزاده مدل khoramabad43

این نوع از کمانچه که در موسیقی لری و شهر خرم آباد استفاده زیادی دارد با نام تال شناخته میشود. کمانچه تال نور علیزاده نیز ساخت همین شهر است که توسط ایشان تولید شده است.
کاسه سازهای تال عموما پشت باز بوده و از چوب گردو با دو رنگ خاص ساخته میشوند. دسته ساز از جنس چوب گردوی محکم و روی دسته از چوب محکم رزوودهندی کار شده است و از نظر صدا دهی و استحکام و زیبایی فوق العاده میباشد.
در همین زمینه بخوانید: راهنمای خرید باغلاما
جنس گوشیهای ساز نیز برای اینکه استحکام بیشتری داشته باشد از گردو بوده و بلغوی درون دسته دقیق خورده و کنیک خوبی دارد و گوشیها در درونشان راحت میچرخد. جنس سیمهای این ساز تال از فونیکس اصل آلمان میباشد. در مجموع کمانچه نور علیزاده برای نوازندگان حرفهای ساخته شده که میتوانید از آن برای اجرای استودیویی و کنسرت استفاده کنید.
- ابعاد 78×14×16 سانتیمتر
- وزن 1.5 کیلوگرم
- جنس کاسه گردو
- نوع کاسه پشت باز
- جنس پوست تودلی
- طول شیطانک تا خرک 345 میلی متر
- جنس شیطانک استخوان
- عرض شیطانک 4 سانتیمتر
جمعبندی نهایی
در این پست به بررسی و راهنمای خرید کمانچه خوب پرداختیم و شما را با مدلهای مختلفی از این ساز آشنا کردیم. اگر از علاقهمندان به موسیقی محلی و فولکلور مخصوص ناحیه خود هستید یا اینکه به موسیقی محلی هر یک از مناطق ایران علاقه دارید میتوانید این ساز را برای یادگیری انتخاب کنید. چرا که این ساز در سال ۱۳۹۶ در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است.
برای مشاهده مدلهای مختلفی از ساز کمانچه و تال میتوانید روی دکمه زیر کلیک کرده و به فروشندگان مختلف دسترسی داشته باشید. اگر به دنبال خرید ساز کمانچه ارزان قیمت هستید میتوانید فروشندگانی که خودشان این ساز را تولید میکنند را نیز پیدا کنید.
اگر از فروشندگان و تامین کنندگان کالا یا خدمات هستید و میخواهید در این صفحه به معرفی کسب و کارتان بپردازیم، میتوانید با مراجعه به صفحه «تبلیغات» درخواست خود را جهت معرفی در سایت تاپترین و تبلیغات برای ما ارسال کنید.